W kalendarzu liturgicznym obowiązującym dla nadzwyczajnej formy rytu rzymskiego przeżywamy obecnie okres tzw. Przedpościa, czyli czasu Siedemdziesiątnicy (Tempus Septuagesim?). Pierwsze wzmianki o tym okresie roku liturgicznego znajdujemy w sakramentarzu papieża św. Gelazego (492-496). Przyjmuje się jednak, że formalnie zatwierdził go i rozszerzył na cały Kościół papież św. Grzegorz Wielki (590-604), który określając ilość dni Wielkiego Postu na 40, ustalił równocześnie czas przygotowania do jego przeżywania począwszy od 70 dni przed Wielkanocą.
NAZWA
Przedpoście rozpoczyna się Niedzielą Siedemdziesiątnicy ? łac. Dominica Septuagesima. Niekiedy niedzielę tę nazywa się Dominica Circumdederunt, od pierwszych słów Introitu z Mszy św. W polskiej tradycji spotykamy się zaś z nazwą ? Niedziela Starozapustna. Niedziela ta przypada na 70 dni (10 tygodni) przed Niedzielą Wielkanocną. Kolejne dwie niedziele Przedpościa noszą nazwy: Niedziela Sześćdziesiątnicy - łac. Dominica Sexagesima, od Introitu: Dominica Exurget, Mięsopustna; Niedziela Pięćdziesiątnicy - łac. Dominica Quinquagesima, od Introitu: Dominica Esto mihi, Zapustna. Te dwie kolejne niedziele przypadają odpowiednio ok. 60 i 50 dni przed Niedzielą Wielkanocną. Okres Wielkiego Postu, rozpoczynający się od Środy Popielcowej, nosi więc odpowiednio nazwę ? Tempus Quadragesimae (Czterdziestnica). Ponieważ Wielkanoc może wypadać najwcześniej 22 marca, a najpóźniej 25 kwietnia, dlatego też termin dla Niedzieli Siedemdziesiątnicy może przypaść między 18 stycznia, a 21 lutego.
SYMBOLIKA
O ile symbolika Wielkiego Postu, trwającego 40 dni odwołuje się do takiegoż okresu przebywania Pana Jezusa na pustyni, to symbolika Siedemdziesiątnicy wywodzona bywała od 70-letniej niewoli babilońskiej.
POCHODZENE
Pochodzenie Przedpościa nie jest dokładnie znane. Przyjmuje się, że w Kościele rzymskim rozpowszechniło się ono pod wpływem Kościołów wschodnich oraz miało w pewnym sensie źródła praktyczne. Wynikało bowiem z potrzeby dokładnego obliczania czterdziestu dni Wielkiego Postu w związku z wyłączeniem niektórych dni tygodnia od obowiązku poszczenia. Skutkiem tego było przesunięcie postu naprzód. I tak w okresie Wielkiego Postu wolne od postu były wszystkie niedziele, wypadło więc z niego 6 niedziel, co spowodowało przesunięcie początku postu o tydzień. Następnie, wobec zwyczaju we wschodnim Kościele, w którym nie poszczono w soboty, wydzielono z Wielkiego Postu 6 kolejnych dni, odpowiadających sobotom. Wreszcie, wobec zwyczaju przerywania postu katechumenów w czwartki, przesunięto początek postu o kolejny tydzień. Formalnie obowiązujący w tym okresie post zniósł w 1284 roku papież Innocenty IV. Tradycja zaleca jednak wiernym w tym czasie szczególniejsze niż zwykle oddawanie się modlitwie i praktykom pokutnym, aby godniej przygotować się do Wielkanocy i zaprawić do surowszego postu, rozpoczynającego się w Środę Popielcową.
LITURGIA
Niedziele składające się na okres Przedpościa wiązały się z rzymską tradycją procesji odbywanych kolejno do kościołów św. Wawrzyńca za murami, św. Pawła za murami i św. Piotra, w czasach, gdy mieszkańców miasta niepokoiły ataki Longobardów. Dzisiaj świątynie te są kościołami stacyjnymi w kolejno przypadające niedziele tego okresu. Okres Przedpościa, podobnie jak czas Wielkiego Postu, charakteryzuje użyciem w liturgii szat w kolorze fioletowym. Również w tym czasie nie śpiewa się ani Gloria, ani Alleluja. Głównym motywem w liturgii Przedpościa jest pokój, z którym łączą się pewne elementy pokutne akcentowane wyraźniej w Wielkim Poście. Teksty liturgiczne pojawiające się w tym okresie ukazują: grzech pierworodny i jego zgubne dla rodzaju ludzkiego następstwa oraz przypowieść o robotnikach w winnicy (Niedziela Siedemdziesiątnicy); karę za grzechy ludzkości, czyli potop za czasów Noego oraz przypowieść o siewcy (Niedziele Sześćdziesiątnicy); historię Abrahama, który jest gotów poświęcić swego jedynego syna Izaaka, co jest zapowiedzią doskonałej ofiary Syna Bożego oraz historię uzdrowienia ślepca z Jerycha uzdrowionego przez Jezusa (Niedziela Pięćdziesiątnicy). W wyniku reformy kalendarza liturgicznego, który obecnie obowiązuje dla formy zwyczajnej rytu rzymskiego usunięto okres Przedpościa, motywując to większym uwypukleniem Wielkiego Postu oraz względami praktycznymi, czyli uproszczeniem kalendarza liturgicznego.
Źródło: NRL
